Προ ολίγων ημερών, 13-17 Σεπτεμβρίου 2024, πραγματοποιήθηκε το Πανευρωπαϊκό Ογκολογικό Συνέδριο (European Society of Medical Oncology – ESMO) στη Βαρκελώνη της Ισπανίας. Θεωρείται ένα από τα δύο σημαντικότερα Ογκολογικά Συνέδρια που πραγματοποιούνται ετησίως παγκοσμίως. Η παρουσία της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» με Διευθυντή τον Θάνο Δημόπουλο (τ. Πρύτανη ΕΚΠΑ, Καθηγητή Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντή Θεραπευτικής Κλινικής) ήταν ιδιαιτέρως σημαντική. Σε αυτό το συνέδριο, ανακοινώθηκαν οι σημαντικές μελέτες φάσης 3 AΤHENA-COMBO, KEYNOTE-A18, LITESPARK-005 και η NIAGARA στις οποίες συμμετείχε και η Θεραπευτική Κλινική, καθώς η Ογκολογική της Μονάδα έχει ιδιαίτερη εξειδίκευση στην κλινική και μεταφραστική έρευνα σε γυναικολογικές νεοπλασίες (μαστός, ωοθήκες, τράχηλος, μήτρα) και σε νεοπλασίες του ουροποιητικού συστήματος (ουροδόχος κύστη, νεφρός, όρχεις) και ήδη έχουν ολοκληρωθεί ή είναι σε εξέλιξη πολλές κλινικές μελέτες σε αυτό το φάσμα νεοπλασιών. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα ένταξης σε νέες και καινοτόμες θεραπείες.
Στη μελέτη φάσης 3 KEYNOTE-A18 εξετάστηκε το όφελος από την προσθήκη ανοσοθεραπείας με τον παράγοντα Πεμπρολιζουμάμπη στην ως τώρα καθιερωμένη αγωγή για τον τοπικά προχωρημένο καρκίνο τραχήλου μήτρας που είναι ο συνδυασμός ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Η πρόσφατη ανακοίνωση της μελέτης κατέδειξε όφελος και στη συνολική επιβίωση και πλέον η ανοσοθεραπεία μαζί με την χημειοακτινοθεραπεία θα αποτελεί την νέα καθιερωμένη αγωγή σε αυτόν τον πληθυσμό γυναικών, προσφέροντας έτσι την δυνατότητα να αποφευχθεί η υποτροπή της νόσου σε ακόμη μεγαλύτερο αριθμό ασθενών.
Η φάσης 3 μελέτη ATHENA-COMBO, είναι η πρώτη από μια σειρά μελετών που εξετάζουν το όφελος από την προσθήκη ανοσοθεραπείας (Νιβολουμάπη) στην αγωγή με αναστολέα PARP (Ρουκαπαρίμπη), ως θεραπεία συντήρησης μετά από χημειοθεραπεία για γυναίκες με προχωρημένο καρκίνο ωοθηκών. Η μελέτη δεν κατέδειξε όφελος του συνδυασμού στο χρόνο ως την υποτροπή της νόσου και η ανοσοθεραπεία παραμένει μη εγκεκριμένη αγωγή για τον καρκίνο των ωοθηκών. Στις μελέτες αυτές, η Θεραπευτική Κλινική κατείχε σημαντική θέση μεταξύ των κορυφαίων Κλινικών παγκοσμίως, αναφορικά με τον αριθμό των ασθενών που εντάχθηκαν στην μελέτη και την ποιότητα των δεδομένων, αντανακλώντας τη σημασία της παροχής νέων θεραπευτικών δυνατοτήτων σε ασθενείς με καρκίνο. Η Καθηγήτρια Φλώρα Ζαγουρή (Θεραπευτική Κλινική) ήταν ένα από τα μέλη της συγγραφικής ομάδας της μελέτης KEYNOTE-A18, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο πολύ έγκριτο περιοδικό THE LANCET.
Όσον αφορά τα νεοπλάσματα του ουροποιητικού συστήματος, η Θεραπευτική Κλινική συμμετείχε στην μελέτη φάσης 3 LITESPARK-005 που εξέταζε τη δραστικότητα του καινοτόμου φαρμακευτικού παράγοντα Μπελζουτιφάνη σε προθεραπευμένους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο νεφρού. Η μελέτη, που έχει δημοσιευτεί στο Annals of Oncology, κατέδειξε υπεροχή της Μπελζουτιφάνης έναντι του Εβερόλιμους αναφορικά με τον χρόνο ελεύθερο προόδου νόσου, χωρίς να υπάρχει διαφορά στη συνολική επιβίωση των ασθενών. Σημαντική ήταν και η συμβολή της Θεραπευτικής Κλινικής στην επιτυχία κλινικής μελέτης φάσης 2 που εξέτασε το όφελος της προσθήκης της ανοσοθεραπείας με τον παράγοντα Νιβολουμάμπη στον συνδυασμό της χημειοθεραπείας και ακτινοβολίας σε ασθενείς με τοπικό μυοδιηθητικό καρκίνο ουροδόχου κύστης που δεν θα οδηγηθούν σε κυστεκτομή. Πρόκειται για τη μοναδική αμιγώς ελληνική κλινική μελέτη που παρουσιάστηκε στο φετινό ESMO υπό τον συντονισμό της Ελληνικής Ερευνητικής Ομάδας ΟυροΓεννητικού Καρκίνου (ΕEΟΟΓΕΚ), και στην οποία, η Θεραπευτική Κλινική ενέταξε σημαντικό αριθμό ασθενών. Ο Επίκουρος Καθηγητής Μιχάλης Λιόντος (Θεραπευτική Κλινική) ήταν ένα από τα μέλη της συγγραφικής ομάδας της μελέτης.
Στο συνέδριο ανακοινώθηκε και η μελέτη φάσης 3 NIAGARA που τα αποτελέσματά της αναμένεται να αλλάξουν την κλινική πρακτική για τον πρώιμο μυοδιηθητικό ουροθηλιακό καρκίνο. Στη μελέτη διερευνήθηκε ο ρόλος της προσθήκης του ανοσοθεραπευτικού παράγοντα Ντουρβαλουμάμπη στην περιεγχειρητική αγωγή των ασθενών με μυοδιηθητικό ουροθηλιακό καρκίνο ουροδόχου κύστης. Η προσθήκη της ανοσοθεραπείας αύξησε σημαντικά την επιβίωση έναντι της καθιερωμένης αγωγής που είναι η προεγχειρητική χημειοθεραπεία και η κυστεκτομή και πλέον αναμένεται η αλλαγή της ως σήμερα εφαρμοζόμενης κλινικής πρακτικής. Επιπλέον κλινικές μελέτες που συμμετέχει η Θεραπευτική κλινική είναι σε εξέλιξη για αυτό το στάδιο της νόσου και αναμένονται περαιτέρω αλλαγές στον θεραπευτικό αλγόριθμο μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, παρουσιάστηκαν και δύο σημαντικές ανακοινώσεις από την κλινική και μεταφραστική έρευνα που διεξάγεται στη Θεραπευτική Κλινική στον τομέα των πλασματοκυτταρικών δυσκρασιών με κύρια συγγραφέα την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μαρία Γαβριατοπούλου. Η πρώτη, αφορά στους ασθενείς με Μακροσφαιριναιμία Waldenstrom που στη συνήθως μακροχρόνια πορεία της νόσου τους, μπορεί να εμφανίσουν δεύτερη νεοπλασία ή εκτροπή της νόσου. Σε μια από τις μεγαλύτερες καταγραφές που έχουν γίνει παγκοσμίως διαπιστώθηκε ότι σχεδόν 9% των ασθενών αυτών θα εμφανίσουν και μια δεύτερη νεοπλασία. Στη δεύτερη ανακοίνωση εξετάσθηκε η προγνωστική σημασία της χρωμοσωμικής ανωμαλίας t (11;14), η οποία ανευρίσκεται σε περίπου 15% των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα. Διαπιστώθηκε σε μια μεγάλη σειρά ασθενών της Θεραπευτικής Κλινικής ότι με τις νέες θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν πλέον για τη νόσο, η επιβίωση των ασθενών δεν επηρεάζεται από τη συγκεκριμένη χρωμοσωμική ανωμαλία.